Το εσπέρας του Σαββάτου 20-5-2023, παραμονή των Αγίων ενδόξων ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης, ετελέσθη πανηγυρικός εσπερινός μετ’ αρτοκλασίας στο εορτάζον ιερό παρεκκλήσιο στην περιοχή της Γούρνας της νήσου Λέρου, υπό του εφημερίου π. Σεβαστιανού Καζηλιέρη, παρουσία του Δημάρχου και αρκετών πιστών. Στο ιερό αναλόγιο έψαλλε ο καλλίφωνος ιεροψάλτης Σώζων Λάμπρου.

Χρόνια πολλά στους εορταζόμενους και εορταζόμενες.

ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗ

Ο Μέγας Κωσταντίνος και η μητέρα του Αγία Ελένη ονομάστηκαν από την εκκλησία ισαπόστολοι και γιορτάζουμε μαζί την μνήμη τους στις 21 του Μάη. Πολλά οφείλει σήμερα ο χριστιανικός κόσμος στη βασιλική τούτη δυάδα, την οποία η Εκκλησία μας κατέταξε στον χορό των Αγίων, απονέμοντάς τους επάξια και τον τίτλο των ισαποστόλων.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος αναφέρεται ότι γεννήθηκε τόσο στη Ταρσό της Κιλικίας όσο και στο Δρέπανο της Βιθυνίας. Η επικρατέστερη άποψη όμως θέλει τον Μέγα Κωνσταντίνο να έχει γεννηθεί στη Ναϊσό της Άνω Μοισίας σημερινή Σερβία. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς γεννήθηκε, θεωρείται όμως ότι γεννήθηκε μεταξύ των ετών 272-288 μ.Χ.
Πατέρας του ήταν ο Κωνστάντιος, ο επονομαζόμενος και Χλωρός και ήταν συγγενής του αυτοκράτορα Κλαυδίου. Μητέρα του ήταν η Αγία Ελένη, θυγατέρα ενός πανδοχέα από το Δρέπανο της Βιθυνίας.

Το 305 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος ευρίσκεται στην αυλή του αυτοκράτορα Διοκλητιανού στη Νικομήδεια με το αξίωμα του χιλίαρχου. Οι Διοκλητιανός και Μαξιμιανός, παραιτούνται από τα αξιώματά τους και αποσύρονται. Αύγουστος γίνεται ο πατέρας του Κωσταντίνου μαζί με τον Γαλέριο. Ο Κωνστάντιος ο Χλωρός στη Δύση και ο Γαλέριος στην Ανατολή. Ένα χρόνο μετά ο Κωστάντιος πεθαίνει στις 25 Ιουλίου 306 μ.Χ. και ο στρατός ανακηρύσει Αύγουστο τον Μέγα Κωνσταντίνο, κάτι όμως που δεν δέχεται ο Γαλέριος. Ο Μέγας Κωνσταντίνος ήθελε να συγκρουστεί με τον Μαξέντιο, υιό του Μαξιμιανού, ο οποίος πλεονεκτούσε στρατηγικά, επειδή διέθετε τετραπλάσιο στράτευμα και ο στρατός του Κωνσταντίνου ήταν ήδη καταπονημένος.

Άρχισε να προσεύχεται στον Θεό, υψώνοντας το δεξί του χέρι και παρακαλώντας να του δείξει ένα σημάδι για αυτό που σκεπτόταν να κάνει. Το απόγευμα είδε στον ουρανό ένα σταυρό, που έγραφε «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ». Δεν μπορούσε να καταλάβει τι σήμαινε αυτό. Την νύχτα εμφανίστηκε ο Κύριος στον ύπνο του και του είπε με αυτό θα νικήσεις.
Έφτιασε λοιπόν ένα λάβαρο με το όραμά του και άρχισε να παρελαύνει στη Ρώμη χωρίς καμία ήττα αλλά και αντίσταση.
Το Φεβρουάριο του 313 μ.Χ., στα Μεδιόλανα, όπου γίνεται ο γάμος του Λικινίου με την Κωνσταντία, αδελφή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, γίνεται μια ιστορική συμφωνία μεταξύ των δύο ανδρών που καθιερώνεται η αρχή της ανεξιθρησκείας.

Τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ο Μέγας Κωνσταντίνος ήσαν πολλά. Η αιρετική διδασκαλία του Αρείου, πρεσβυτέρου της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, ήλθε να ταράξει την ενότητα της Εκκλησίας. Η διδασκαλία αυτή, που ονομάσθηκε αρειανισμός, κατέλυε ουσιαστικά το δόγμα της Τριαδικότητας του Θεού.
Μόλις ο Μέγας Κωνσταντίνος πληροφορήθηκε τα όσα θλιβερά συνέβαιναν στην Αλεξάνδρεια, αποφασίσθηκε η σύγκλιση της Α' Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ. για την επίλυσή τους.

Μόλις τελείωσε η Σύνοδος, ο αυτοκράτορας ανέλαβε πρωτοβουλίες για να εδραιωθούν οι αποφάσεις της. Έστειλε επιστολή προς την Εκκλησία της Αιγύπτου, Λιβύης, Πενταπόλεως, Αλεξανδρείας, στην οποία γνωστοποιεί τις αποφάσεις της Συνόδου.
Ο ίδιος κάνει γνωστή την καταδίκη του Αρείου και απαγορεύει την απόκτηση και την απόκρυψη των συγγραμμάτων του. Η εντυπωσιακή του όμως ενέργεια είναι η επιστολή του προς τον Άρειο. Επιτιμά τον αιρεσιάρχη και τον καταδικάζει με αυστηρότητα για τις κακοδοξίες του.

Στη τελευταία περίοδο της ζωής του Μεγάλου Κωνσταντίνου καταξιώνεται η εκκλησιαστική συνείδηση. Ο Άγιος, κατά τον Απρίλιο του 337 μ.Χ., αισθάνεται τα πρώτα σοβαρά συμπτώματα κάποιας ασθένειας. Οι πηγές μάς πληροφορούν πως ο Μέγας Κωνσταντίνος κατέφυγε σε ιαματικά λουτρά. Η υγεία του δεν βελτιώθηκε και πηγαίνει στην Ελενόπολη στον ναό των Μαρτύρων. Ο Μέγας Κωνσταντίνος αντιλαμβάνεται πως η ζωή του πλησιάζει στο τέλος της. Πριν πεθάνει βαπτίζεται Χριστιανός.

Μετά το βάπτισμα ο Άγιος Κωνσταντίνος δεν ξαναφόρεσε τον αυτοκρατορικό χιτώνα, αλλά μόνο το λευκό ένδυμα του βαπτίσματος, μέχρι την ημέρα της κοιμήσεώς του το 337 μ.Χ. Ήταν η ημέρα εορτασμού της Πεντηκοστής, γράφει ο ιστορικός Ευσέβιος.
Αφού οι στρατιωτικοί τοποθέτησαν το σκήνωμα του Αγίου σε χρυσή λάρνακα, το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και το εναπέθεσαν σε βάθρο στον βασιλικό οίκο. Το ιερό λείψανό του ενταφιάσθηκε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

Δίκαια η ιστορία τον ονόμασε Μέγα και η Εκκλησία Ισαπόστολο.

Αγία Ελένη

Η Αγία Ελένη γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας περί το 247 μ.Χ. Ήταν κόρη πανδοχέα και αμφισβητείται αν παντρεύτηκε τον Κωνστάντιου ή υπήρξε νόμιμη παλλακίδα αυτού.
Μεταξύ των ετών 272 - 288 μ.Χ. γέννησε στη Ναϊσό της Μοισίας τον Κωνσταντίνο. Όταν, πέντε έτη αργότερα, ο Κωνσταντίνος Χλωρός έγινε Καίσαρας από τον Διοκλητιανό, την απομάκρυνε, για να παντρευτεί τη Θεοδώρα, θετή κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού. Ο Μέγας Κωνσταντίνος όμως τιμούσε ιδιαίτερα τη μητέρα του. Της απένειμε τον τίτλο της αυγούστης, έθεσε τη μορφή της επί νομισμάτων και έδωσε το όνομά της σε μία πόλη της Βιθυνίας.

Η Αγία έδειξε την ευσέβειά της με πολλές ευεργεσίες και την ανοικοδόμηση νέων Εκκλησιών στη Ρώμη , στην Κωνσταντινούπολη, στη Βηθλεέμ και επί του Όρους των Ελαιών. Η Αγία Ελένη πήγε το 326 μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ, όπου βρήκε τον Τίμιο Σταυρό. Επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη, ένα χρόνο μετά την εύρεση του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου, η Αγία Ελένη πέρασε και από την Κύπρο.

Η Αγία Ελένη κοιμήθηκε με ειρήνη μάλλον το 327 μ.Χ. σε ηλικία ογδόντα ετών.
Όπως ήταν φυσικό ο υιός της μετέφερε το τίμιο λείψανό της στην Κωνσταντινούπολη και την ενταφίασε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

Ιερά Λείψανα: 

Η μία ωμοπλάτη του Αγίου Κωνσταντίνου βρίσκεται στη Μονή Κωνσταμονίτου Αγίου Όρους.
Τμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Κωνσταντίνου βρίσκονται στη Μονή Κύκκου Κύπρου και στις Λαύρες Αγίας Τριάδος - Αγίου Σεργίου Μόσχας και Αγίου Αλεξάνδρου, Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως.

Υμνολογία

Απολυτίκιο: 

Ἦχος πλ. δ’.
Τοῦ Σταυροῦ σου τὸν τύπον ἐν οὐρανῷ θεασάμενος, καὶ ὡς ὁ Παῦλος τὴν κλῆσιν οὐκ ἐξ ἀνθρώπων δεξάμενος, ὁ ἐν βασιλεῦσιν, Ἀπόστολός σου Κύριε, Βασιλεύουσαν πόλιν τῇ χειρὶ σου παρέθετο· ἣν περίσωζε διὰ παντὸς ἐν εἰρήνη, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, μόνε Φιλάνθρωπε.

Κοντάκιο: 

Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Πρῶτος πέφηνας, ἐν Βασιλεῦσι, θεῖον ἕδρασμα, τῆς εὐσεβείας, ἀπ’ οὐρανοῦ δεδεγμένος τὸ χάρισμα· ὅθεν Χριστοῦ τὸν Σταυρὸν ἐφανέρωσας, καὶ τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν ἐφήπλωσας. Κωνσταντῖνε Ἰσαπόστολε, σὺν Μητρὶ Ἑλένῃ τῇ θεόφρονι, πρεσβεύσατε ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Μεγαλυνάριο: 

Τους της ευσέβειας θείους πυρσούς, και των Αποστόλων, θιασώτας και μιμητός, συν τω Κωνσταντίνω, Ελένην την Αγίαν, ως βασιλέων δόξαν, ανευφημήσωμεν. 

Επιμέλεια:  Γεώργιος Ι. Χρυσούλης, Γραμματέας Ιεράς Μητροπόλεως